عزاداری و مراسم مرتبط با محرم در دورۀ قاجار، جایگاه خاصی داشته است، به گونه ای که طبقات مختلف جامعه آن را برگزار می کرده اند. از سوی دیگر، دورۀ قاجار، دورۀ گذار از سنت به مدرنیته در تاریخ معاصر ایران به شمار می آید. این دگرگونی در ساحت های گوناگونی آشکار است. مراسم محرم نیز از این تغییرات دور نمانده، به گونه ای که نمی توان نوع نگاه طبقۀ اشراف و اعیان قاجار را با مردم عادی و توده در این مراسم یکسان برشمرد. این دو طبقه، رفتارهای متفاوتی در برگزاری عزاداری ها داشتند. مکان ها و سبک های عزاداری در کنار ورود تجملات به این مراسم از بخش هایی است که می توان تفاوت میان این دو طبقه را در آن مشاهده کرد. منابع سفرنامه نویسی، یکی از شاخص ترین دسته منابعی است که این تفاوت را به خوبی روایت کرده است. مقالۀ پیش رو براساس گزارش های سفرنامه نویسان خارجی دورۀ قاجار، این موضوع را بررسیده و تلاش کرده به این پرسش پاسخ دهد که بر پایۀ این سفرنامه ها چه تفاوت هایی میان سنت های عزاداری اشراف و اعیان قاجار از یک سو و مردم عادی از سوی دیگر وجود دارد. فرضیۀ نویسندگان این بوده که طبقۀ اشراف و اعیان، احتمالاً به سبب دسترسی بیشتر به منابع ثروت، سنت های عزاداری را از نظر تشریفات و تجملات و هزینه ها در سطح متفاوت تری از مردم عادی برگزار می کرده اند، به گونه ای که گویا دو نوع عزاداری در جامعۀ قاجاری برپا می شده است. با بررسی 22 سفرنامه، که براساس مشاهدات عینی سفرنامه نویسان تنظیم شده، این نتیجه به دست آمد که طبقۀ اشراف و اعیان از نظر مکان و شکل عزاداری و هزینه های جاری مراسم، آدام و رسوم متفاوتی با مردم عادی داشته اند.